Kripto ADL Nedir? Kapsamlı Rehber ve Risk Yönetimi

Kripto para borsalarında kaldıraçlı işlem yapanların karşılaştığı temel risklerden biri olan ADL (Auto-Deleveraging), özellikle volatil piyasalarda fon kayıplarına yol açabilir. Bu rehberde, ‘Kripto ADL nedir?’ sorusunu tüm detaylarıyla yanıtlıyor, nasıl çalıştığını örneklerle açıklıyor ve korunma stratejilerini paylaşıyoruz.

Kripto ADL Tam Olarak Nedir?

ADL (Otomatik Deleveraging), kaldıraçlı pozisyonlarda likidite yetersizliği nedeniyle likidasyonun tamamlanamaması durumunda devreye giren bir risk mekanizmasıdır. Borçlu pozisyondaki trader’ların kayıplarını, kârlı pozisyonlardaki diğer trader’lardan otomatik olarak tahsil ederek sistemi dengeler.

ADL Nasıl Çalışır? 5 Adımda Süreç

Likidasyon Tetiklenmesi: Bir trader’ın teminat seviyesi bakım marjinin altına düşer.
Piyasa Emriyle Kapatma Denemesi: Sistem pozisyonu piyasa fiyatından kapatmaya çalışır.
Likidite Yetersizliği: Emir defterinde yeterli alıcı/satıcı bulunamazsa likidasyon başarısız olur.
ADL Sıralaması Devreye Girer: Borçlu trader’ın pozisyonu, kârlı pozisyonlardaki trader’lara kâr oranı ve kaldıraç büyüklüğüne göre sırayla zorla kapatılır.
Zorla Kapatma ve Fon Transferi: Kârlı trader’ların kazançlarından, borçlu trader’ın kaybı otomatik olarak kesilir.

ADL ile Klasik Likidasyon Arasındaki Farklar

✅ Likidasyon: Piyasa emirleriyle anında kapatma (hızlı ve tahmin edilebilir)
⚠️ ADL: Diğer trader’ların fonlarıyla zorla kapatma (belirsiz ve daha yüksek kayıp riski)
✅ Likidasyonda kayıp sadece pozisyon sahibini etkiler
⚠️ ADL’de kârlı trader’lar beklenmedik kesintiler yaşayabilir

ADL’den Korunma: 4 Etkili Strateji

Yüksek Teminat Oranı: Bakım marjinin çok üzerinde teminat bırakarak tampon oluşturun.
Stop-Limit Emirleri: Otomatik çıkış noktaları belirleyerek likidasyon riskini azaltın.
Düşük Kaldıraç Kullanımı: 5x üzeri kaldıraçlardan kaçının.
ADL Koruma Özellikli Borsalar: Bybit veya OKX gibi ‘ADL Koruma Kalkanı’ sunan platformları tercih edin.

ADL’nin Trader’lar İçin Riskleri ve Avantajları

Riskler:

Kârlı pozisyondayken beklenmedik fon kesintisi
Yüksek volatilite dönemlerinde sık tetiklenme
Şeffaf olmayan hesaplama yöntemleri

Avantajlar:

Borsalar için sistemik çöküş riskini önler
Piyasa likiditesi düşükken bile likidite sağlar
Aşırı kaldıraç kullanımını dizginler

Kripto ADL Hakkında Sık Sorulan Sorular (FAQ)

ADL hangi borsalarda uygulanır?

Bybit, BitMEX, OKX ve Huobi gibi kaldıraçlı türev işlem platformlarında standart uygulamadır. Spot işlemlerde görülmez.

ADL’den tamamen kaçınmak mümkün mü?

Evet! Düşük kaldıraç, yeterli teminat ve stop-loss kullanarak ADL riski sıfıra yaklaştırılabilir. Bazı borsalar ‘ADL Koruma’ özelliğiyle ücret karşılığı ek güvence sunar.

ADL sürecinde kimler öncelikli?

En yüksek kâr oranına ve en yüksek kaldıraçlı pozisyona sahip trader’lar ADL listesinde üst sırada yer alır. Öncelik sırası borsalara göre değişir.

ADL kayıpları vergiden düşülebilir mi?

Türkiye’de kripto kayıpları vergi matrahından düşülemez. ADL nedeniyle oluşan zararlar da bu kapsamdadır. Muhasebe kaydı tutmanız önerilir.

ADL ile sosyalize kayıp aynı mı?

Hayır. Sosyalize kayıp (Socialized Loss) tüm kullanıcılara eşit dağıtılırken, ADL sadece belirli kârlı hesapları hedef alır.

Sonuç: ADL, kaldıraçlı işlemlerin kaçınılmaz bir riskidir ancak doğru stratejilerle kontrol altına alınabilir. Teminat yönetimi ve risk sınırlamalarıyla işlem yaparak bu mekanizmadan etkilenme olasılığınızı minimize edebilirsiniz.